Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Yürürlüğe Girmesi İle SGK İdari Para Cezalarında Meydana Gelen Uygulama Değişikliği

I- GİRİŞ

Vergi Kanunlarına göre vergi dairesine verilmesi gereken “Muhtasar Beyanname” ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(1) 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri bildirmekle yükümlü olanlar tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi gereken “Aylık Prim ve Hizmet Belgesi”nin birleştirilmesi sonucunda oluşturulan, “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi”nin verilmesine Kırşehir, Amasya, Bartın ve Çankırı gibi pilot illerde uygulamaya başlanmış, 01.07.2018 tarihinde ise tüm Türkiye’de uygulamaya geçilecekti, fakat uygulama en son düzenleme ile 01.10.2018 tarihine ertelendi. Bu tarihte Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliği’nin(2) tüm maddelerinin yürürlüğe girmesi ile 5510 sayılı Kanun’un idari para cezaları da beyannameye geçilmesi ile değişikliğe uğramıştır. Makalemizde muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yürürlüğe girmesi ile değişen SGK idari para cezaları açıklanacaktır.

II- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNDE GENEL UYGULAMA

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, vergi dairelerine verilen muhtasar beyanname ile sosyal güvenlik kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilmesi ile oluşturulan belge türüdür. 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olan işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ve vergi Kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile bildirmek zorunda olacaklardır.

A– BEYANNAMENİN VERİLMESİ GEREKEN KURUM

İşverenler, sigortalıların sosyal güvenlik sicil numaralarını, ad ve soyadları, prim ödeme gün sayılarını, prime esas kazanç tutarları vb. bilgileri içeren aylık prim ve hizmet belgesini halen sosyal güvenlik kurumuna vermektedir. Vergi tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından ise kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine mahsus muhtasar beyannameler ise vergi dairelerine verilmektedir. Yürürlük tarihinin tekrar ertelenmediği varsayıldığında, 01.10.2018 tarihinden sonra muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vergi dairelerine verilecektir.

B- BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilme süresi birleştirilmeden önce her iki belgenin de süresi olan, takip eden ayın 23. günü saat 23:59’a kadar verildiğinde yasal süresinde verilmiş sayılacaktır.

Tamamlanmış olan, özel bina inşaat ve ihale konusu işler ile çalıştırılan tüm sigortalıların işten ayrılış bildirgesi verilmiş olan işyerleri için, sadece prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ihtiva eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, işlemlerin gerçekleşmiş olduğu ay içerisinde de verilebilecektir.

C– BEYANNAMENİN YÜKÜMLÜSÜ

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrası (a) bendine göre bildirimde bulunması gerekenler ve vergi Kanunlarına göre vergi kesintisi yapan gelir vergisi stopajı mükellefleri (Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler) beyanname vermesi gereken muhataplardır.

III- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNE YÖNELİK İDARİ PARA CEZALARI

5510 sayılı Kanun’un 86. maddesi birinci fıkrasında, 4 ve 5. maddelere tabi sigortalılar ile sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılar için işverence Kurum’a verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi ve diğer hususların yönetmelikle belirleneceği belirtilmiş, bu hususlar sosyal sigorta işlemleri yönetmeliği ile açıklığa kavuşturulmuştur. Kanun’un 102. maddesi birinci fıkrası (c) bendinde ise, aylık prim ve hizmet belgesini belirlenen şekil, usul ve süresinde vermeyenlere asgari ücretin 1/5’inden iki katına kadar idari para cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin 01.10.2018 tarihinde yürürlüğe girmesi ile aylık prim ve hizmet belgesi kullanılmayacağı için 102. maddenin (c) bendine istinaden uygulanan cezalarda artık uygulanmayacak, onun yerine muhtasar ve prim hizmet beyannamesine yönelik hükümleri içeren 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi birinci fıkrası (m) bendine istinaden idari para cezaları uygulanacaktır.

5510 sayılı Kanun’un 86. maddesi on üçüncü fıkrası tebliğin yürürlüğe girmesi ile yürürlüğe girmiştir. Buna göre, beyannamedeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi birinci fıkrası (m) bendine istinaden;

1- Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek beyannamenin, 86. maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurum’ca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

4) Beyannamenin mahkeme kararı, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile Kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kurum’a bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kurum’a eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için,

a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,
b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,
c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında,

ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında,

idari para cezası uygulanacaktır.

IV- SONUÇ

Aylık prim ve hizmet belgesinden, muhtasar ve pirim hizmet beyannamesine geçişte, idari para cezaları açısından, beyannamenin işveren tarafından verilesi halinde bir değişikliğe gidilmemiş önceki uygulama korunmuştur. Tespitin denetim elemanları, kamu idareleri veya 102/1/m/4 bendinde geçen diğer yöntemlerle yapılması halinde ise önceki gibi asgari ücretin iki katı ceza uygulamasından vazgeçilerek, işverenin tutmuş olduğu defter türüne göre ceza uygulaması getirilmiştir. Ayrıca prime esas kazancın eksik bildirildiğine yönelik bir tespitte, alt ve üst sınır konularak prime esas kazanç tutarında idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir.

* Sosyal Güvenlik Denetmeni

(·) Bu yazıdaki görüşler yazarın şahsi değerlendirmesi olup, hiçbir Kurum ve Kuruluşla bağdaştırılamaz, yazarın çalıştığı Kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz.

(1) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2) 18.02.2017 tarih ve 29983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

KAYNAK : ‘AHMET ÖZCAN’