Genç Girişimcilere (18-29 Yaş Aralığı İçin) Bağ-Kur Prim Desteği

I- GİRİŞ

Ülkemizde ekonomik hayatta yaşanan olumsuzluklardan etkilenebilecek olan çalışma hayatı içerisindeki işçi/işverenlerin desteklenmesi açısından sosyal güvenlik ve vergi alanında çeşitli teşvik uygulamaları bulunmaktadır. Bahse konu teşviklerin uygulanması yürürlükte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, 5225 sayılı Kültür Yatırımlarını ve Girişimlerini Teşvik Kanunu vb. Kanunlarla sağlanmaktadır.  Bu sayede işverenlerce ödenmesi gereken sigorta/vergi primlerinin bir kısmı Hazine/Maliye Bakanlığı/Ekonomi Bakanlığı/Kültür ve Turizm Bakanlığı/İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanmaktadır. Genel olarak İstihdamın arttırılması, işsizliğin azaltılması, personel maliyetlerinin azaltılması, genç ve kadın istihdamının amaçlandığı teşvikler içerisinde 18-29 yaş aralığında bulunan işçi/işverenlere de yer verilmiştir. TUİK verilerine göre 80 milyon 810 bin 525 kişiye ulaşan Türkiye nüfusunun yüzde 16,1’ini 15-24 yaş grubundaki genç nüfus oluştururken bu rakama 29 yaş aralığı da dahil edildiğinde yaklaşık %20’ye ulaşmaktadır. Gençlerde işsizlik oranı da yaklaşık yüzde 25’ler seviyesindedir. İşsizliğin azalması, genç girişimcilerin ticari hayata girdiklerinde zorlanmaması ve ekonomik hayatta etkinliklerinin arttırılması amacıyla kendilerine yönelik çeşitli teşvik uygulamaları yürürlüğe konmuştur.

İlk olarak 13.02.2011 tarihinde kabul edilen 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 74. maddesi ile 4447 sayılı Kanuna eklenen geçici 10. madde ile yapılan düzenleme ile özel sektör işverenlerine, 01.03.2011-31.12.2020 tarihleri arasında işe aldıkları sigortalılar için, sigorta primine esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren payının tamamının İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmasına imkân sağlanmıştır. Kadın sigortalılar açısından öncelikli olarak 18 yaşından büyük olma şartı aranırken, teşvikten faydalanılacak erkek sigortalı için 18-29 yaş şartı aranmaktadır. Daha sonra 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile belirli şartlar dâhilinde genç girişimcilere kolaylık sağlanarak 18-29 yaş arasında olmak koşuluyla 10.02.2016 tarihinden sonra mükellef olanların, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı gelir vergisinden müstesna tutulmuştur.

Son olarak 7143 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı (Bağ-Kurlu) sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazine’ce karşılanmaya başlanmıştır. Bu makalemizde konunun detayları hakkında bilgi verilecektir.

II- GENÇ GİRİŞİMCİ BAĞ-KUR PRİM DESTEĞİ ŞARTLARI

18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 22. maddesi ile; 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (k) bendine göre;

“31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle 82. madde uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazine’ce karşılanır.” Adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak bu fıkra hükmünden yararlandırılır.

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (k) bendi, 18.05.2018 tarihinde yürürlüğe girmiş, uygulamaya ise 01.06.2018 tarihinden itibaren başlanmıştır. Buna göre;

31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişiler ile adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak söz konusu teşvikten yararlandırılmaktadır.

Sigortalının vergi mükellefiyet başlangıç tarihi ve sigortalılık tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olması gerekmektedir.

Örnek 1: Doğum tarihi 25.12.2008 olan sigortalı Levent Bey’in 01.11.2018 tarihinde vergi mükellefiyet kaydı başladığı varsayıldığında, bu sigortalı 18 yaşını doldurduğu 25.12.2018 tarihinde 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır. Sigortalı (A) ticari faaliyetinin devam etmesi şartıyla 25.12.2018 tarihinden itibaren 1 yıl boyunca prim teşvikinden yararlanacaktır.

Sigortalıların ayrıca kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi gerekmektedir. (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz). Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde, sadece bir ortak, bu ortaklar arasından da en genç olanı faydalanacaktır. Sigortalıların, prim teşvikinden faydalanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı teşvik şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da sigorta prim teşvikinden yararlanamayacaktır. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması gerekmektedir.

Örnek 2: 19 yaşındaki Mehmet Bey, 23 yaşındaki Selim Bey, 35 yaşındaki Ali Bey,  15.10.2018 tarihinde adi ortaklık şeklinde faaliyete başlamışlardır. İlgili tarihte sigortalı Ali Bey 35 yaş şartını ihlal ettiğinden ortakların hiçbiri prim teşvikinden yararlanamayacaktır.

Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması gerekmektedir.

Örnek 3: 01.09.2018 tarihinde babasına ait işletmeyi devralmak suretiyle ticari faaliyete başlayan Sigortalı Kenan Bey, babasının 1. derece kan hısımı olması nedeniyle, prim teşvikinden faydalanması mümkün olmayacaktır.

Örnek 4: 10.07.2018 tarihinde lokanta işletmeciliği faaliyetine başlayan ve teşvikten yararlanma şartlarının tamamını taşıyan sigortalı Ayşe hanım, söz konusu teşvikten 2 ay yararlandıktan sonra 10.09.2018 tarihinde vefat etmiştir. İşletmeyi devralan eş teşvike ilişkin diğer şartları taşımaktadır. Buna göre, sigortalı Ayşe Hanım’ın eşi faaliyetinin başladığı tarihten itibaren bir yıl boyunca prim teşvikinden yararlanacaktır.

Prim teşvikinden yararlanmakta iken sigortalılıkları sona erenlerden bir yıllık süre içinde sigortalılığı tekrar başlatılanların kalan aylar için prim teşvikinden yararlanması mümkün olmamakla birlikte; sigortalılığın 5510 sayılı Kanun’un 53. maddesi kapsamında başka bir işverenin yanında hizmet akdiyle çalışılmaya başlanması nedeniyle sona erdiği durumlarda, bir yıllık süre içinde hizmet akdiyle olan çalışmanın sona ermesi ve 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılığın tekrar başlatılması halinde kalan aylar için prim teşvikinden yararlanılabilecektir.

Prim teşvikinden yararlanan sigortalıların aylık prime esas kazançları, günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlendiğinden bu kapsamdaki sigortalıların beyanları sosyal güvenlik il müdürlüklerince/sosyal güvenlik merkezlerince kabul edilmeyecek, 01.06.2018 tarihi ve sonrasına beyan girişi yapılsa dahi aylık prime esas kazançları, günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katı üzerinden tahakkuk ettirilecektir. Sigortalılar söz konusu teşvikten tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle yararlandırılacaktır.

III- SONUÇ

18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 22. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle 82. madde uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazine’ce karşılanacaktır.

_____________________________
* Cağaloğlu SGM Müdür Yardımcısı

KAYNAK : ‘MUSTAFA CENGİZ’