Gayrı Faal Olan Şirketlerin Ortaklarından Sosyal Güvenlik Destek Primi Kesintisi Yapılır mı?

I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP), emeklilik ve yaşlılık aylığı kesilmeksizin yeniden çalışmaya başlamak için ödenmesi gereken prim olarak tanımlanmaktadır(1). Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar yönünden, sosyal güvenlik destek primi uygulaması, 1999 yılında 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu(2)’na eklenen Ek-20. madde ile getirilmiştir. Buna göre, 1479 sayılı Kanun’a tabi yaşlılık aylığı bağlananlardan, herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dâhil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren, çalışmalarının sona erdiği aya kadar % 10 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi kesileceği hükmü getirilmiştir. Söz konusu uygulama kimi değişikliklerle birlikte halen devam etmektedir. İş bu yazımızda gayrı faal olan şirketlerin ortaklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisinin yapılıp yapılmayacağı hususunu açıklamaya çalışacağız.

II- 4/1-b KAPSAMINDAKİ SİGORTALILAR BAKIMINDA SGDP UYGULAMASI

4/1-b kapsamındaki sigortalılar, 1999 yılında 1479 sayılı Kanun’a eklenen Ek-20. madde ile sosyal güvenlik destek primi kapsamına alınmıştır. 02.08.2003 tarihi itibariyle de mülga 506 ve mülga 5434 sayılı Kanunlara göre yaşlılık ve malullük aylığı bağlananlardan, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisi uygulaması getirilmiştir.

Son olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(3) ile sosyal güvenlik destek primi uygulamasında kimi değişikliklere gidilmiştir. 5510 sayılı Kanun’un 30. maddesine göre; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra; 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi hariç olmak üzere diğer alt bentlerine tabi çalışmaya başlayanlardan aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilir. Bunlardan, almakta oldukları aylıklarının % 10’u oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir. Ancak kesilecek olan bu tutar, 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılara ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamaz. Bu sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınmaz. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir. Sosyal güvenlik destek primi ödenmiş veya bildirilmiş süreler bu Kanun’a göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısına ilâve edilmez, 31 ve 36. madde hükümlerine göre toptan ödeme yapılmaz.

Yukarıda belirtilen Kanun hükmü uyarınca, ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ile anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları hakkında sosyal güvenlik destek primi uygulanır. Ancak tarımsal faaliyette bulunanlar sosyal güvenlik destek primi uygulaması dışında bırakılmıştır. 22.02.2013 tarih, 2013/11 sayılı Genelge(4)’ye göre de yaşlılık aylığı almakta iken muhtar seçilenler ile tarımsal faaliyette bulunanlardan sosyal güvenlik destek primi alınmayacaktır.

Bu kapsamda bağımsız çalışanlar bakımından, 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamına girenler (tarımsal faaliyette bulunanlar) hariç olmak üzere diğer alt bentlerine tabi çalışmaya başlayanlardan aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilir. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir(5).

III- GAYRI FAAL OLAN ŞİRKETLERİN ORTAKLARINDAN SGDP KESİNTİSİ YAPILIR MI?

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 27.01.2015 tarihli Genel Yazısında; yaşlılık, emeklilik veya malûllük aylığı bağlandıktan sonra 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b bendi kapsamında çalışmaya başlanması nedeniyle sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olanlardan, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle doğrulamak kaydıyla faaliyette bulunulmadığını belgeleyenlerin, bu sürelerde sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olmadığı öngörülmüştür.

Buna göre, faaliyetlerinin olmadığını belgeleyen gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar ile şirket ortakları hakkında sosyal güvenlik destek primi yönünden aşağıdaki şekilde işlem tesis edilecektir.

1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi Kurumumuza ibraz etmeleri halinde, belgede belirtilen tarihten itibaren sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılacaktır.

2) Şirket ortaklarının, ticaret sicil memurluğundan şirketin faaliyetine ilişkin belgeyi aldıktan sonra bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek şirketin gayri faal olduğunu belgelemeleri gerekmektedir. Ticaret sicil memurluğundan temin edilecek belgeye istinaden bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi Kurumumuza ibraz etmeleri halinde, belgede belirtilen tarihten itibaren şirket ortaklarının sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılacaktır.

3) Yukarıda açıklanan şekilde sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılanlardan yersiz tahsil edilen sosyal güvenlik primi iade edilecektir.

IV- SONUÇ

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 27.01.2015 tarihli Genel Yazısında; 5510 sayılı Kanun’un 4/1(b) bendi kapsamında çalışmaya başlanması nedeniyle sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olanlardan, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle doğrulamak kaydıyla faaliyette bulunulmadığını belgeleyenlerin, bu sürelerde sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olmadığı öngörülmüştür. Buna göre ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi, şirket ortaklarının ise ticaret sicil memurluğundan temin edecekleri belgeye istinaden bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi Kurumumuza ibraz etmeleri halinde, söz konusu belgelerde belirtilen tarihten itibaren ilgililerin sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılacak ve bu şekilde sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılanlardan yersiz tahsil edilen sosyal güvenlik destek primi iade edilecektir.