Yıl İçinde Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler İle Geçici Verginin Mahsuben ve/veya Nakden İadesi

I- GİRİŞ

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu ve kalan kısmın iadesi, geçici verginin mahsup ve iadesi bu vergilere ait vergi hatalarından kaynaklanan iade işlemlerine ilişkin düzenleme ve açıklamalara 252 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.

II- YIL İÇİNDE KESİNTİ YOLUYLA ODENEN VERGİLER

Soru-1: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerden dolayı alacaklı olduklarının vergi dairesi tarafından mükellefe bildirilmesi gerekli midir?

Cevap-1: Evet.

Yıllık beyanname üzerinden mahsubu yapılan miktarın gelir/kurumlar vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Mükelleflerin söz konusu yazıyı tebellüğ tarihinden itibaren bir yıl içinde başvuruda bulunmaları halinde, yıl içinde kesinti yoluyla ödenen ve iadesine hak kazandıkları tutarlar genel usul ve esaslar dahilinde kendilerine iade edilecektir (GVK 121/2. md., KVK 34/5. md.).

Soru-2: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerden dolayı alacaklı olunduğunun vergi dairesi tarafından mükellefe bildirilmemesi halinde mükellefin alacak hakkı ortadan kalkar mı?

Cevap-2: Hayır.

Cevap-l’de belirtildiği üzere, yıllık beyanname üzerinden mahsubu yapılan miktarın gelir/kurumlar vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla mükellefe yazılı bildirimde bulunulmaması halinde, mükellefin iade alacak hakki ortadan kalkmaz (GVK 121. md., KVK 34. md.).

Soru-3: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan vergiye mahsup edilebilmesi için ne tür belgeler ibraz edilmelidir?

Cevap-3: Mükelleflerin yıl içinde kesinti yoluyla ödedikleri vergileri yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edebilmeleri için, vergi kesintisini yapan vergi sorumlularının adı-soyadı veya unvanını, bağlı olduğu vergi dairesini ve vergi kimlik numaralarını, kesintiye esas alınan brüt tutarları kesilen vergileri ve kesinti yapılan dönemleri gösteren bir tabloyu yıllık beyannamelerine eklemeleri yeterlidir (Tablo Örneği Tebliğin 1 numaralı ekinde yer almaktadır.) (Tebliğ’in “1.2” bölümü).

Soru-4: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsubunda inceleme raporu veya teminat aranır mı?

Cevap-4: Hayır.

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir (Tebliğ’in “1.3.1” bölümü).

Soru-5: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsubu için ne tür belgeler ibraz edilmelidir?

Cevap-5: Mahsup talebinin dilekçe ile yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablonun dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir. Söz konusu tablonun daha önce yıllık beyanname ekinde yer almış olması halinde, mahsup dilekçesi yeterli olacaktır (Tebliğ’in “1.3.1” bölümü).

Soru-6: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup talepleri hangi tarih esas alınarak yerine getirilecektir?

Cevap-6: Mahsup dilekçesi ve ilgili tablonun ibraz edilmiş olması kaydıyla, mükelleflerin vergi borçlarına ilişkin mahsup talepleri yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilecektir (Tebliğin “1.3.1” bölümü).

Soru-7: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, mükellefin ortağı bulunduğu adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen Sorumlu oldukları vergi borçlarına mahsubu mümkün müdür?

Cevap-7: Evet.

Bu taleplerin yerine getirilebilmesi için, iade alacaklısı mükellefin muaccel hale gelmiş vergi borcunun bulunmaması ve mahsup dilekçesinde adi ortaklık veya kolektif şirketin hangi dönem borçlan için mahsup talep edildiğinin belirtilmesi gerekir. Mahsup işleminde, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınır (Tebliğ’in “1.3.1” bölümü).

Soru-8: Yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilerin, üçüncü şahısların vergi borçlarına mahsubu mümkün müdür?

Cevap-8: Evet.

Üçüncü şahısların vergi borçlarına mahsup talep edilebilmesi ve söz konusu mahsup işleminin gerçekleştirilebilmesi için, yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergilere ilişkin alacağın, nakden iade edilebilir aşamaya gelmesi gerekmektedir. Bu şekilde yapılan mahsup talepleri düzeltme fişinin onaylandığı tarih itibarıyla yerine getirilir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-9: Mükellefin muaccel hale gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, yıl içinde kesinti yoluyla ödediği vergilere ilişkin iade alacağı sonraki dönemlerde muaccel hale gelecek vergi borçlarına mahsup edilebilir mi?

Cevap-9: Evet.

Bu takdirde mahsup talebi sonraki dönemlerde doğacak verginin tahakkuku ile hüküm ifade eder (Tebliğ’in “1.3.1” bölümü).

Soru-10: Teminat ve inceleme raporu aranmadan yapılacak nakden iade tutarı nedir?

Cevap-10: 10.000 TL’dir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-11: Ücret gelirine ilişkin olarak tevkif suretiyle ödenen vergiler kaynaklı olup 10.000 TL’nin altında kalan nakden iade talebi için ibrazı gereken belgeler nelerdir?

Cevap-11: Nakden iade talebinin dilekçe ile yapılması şart olup, tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte ücrete ilişkin olarak işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını gösteren yazının işveren tarafından onaylı bir örneğinin vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-12: Gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olarak tevkif suretiyle ödenen vergiler kaynaklı olup 10.000 TL’nin altında kalan nakden iade talebi için ibrazı gereken belgeler nelerdir?

Cevap-12: Nakden iade talebinin dilekçe ile yapılması şart olup, tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte gayrimenkul sermaye iradına ilişkin kira kontratının vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-13: Menkul sermaye iradına ilişkin olarak tevkif suretiyle ödenen vergiler kaynaklı olup 10.000 TL’nin altında kalan nakden iade talebi için ibrazı gereken belgeler nelerdir?

Cevap-13: Nakden iade talebinin dilekçe ile yapılması şart olup, tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte kesintiyi yapan bankalar, özel finans kurumlan, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgelerin ilgili bankalar veya kurumlarca onaylı örneklerinin vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-14: Serbest meslek kazancına ilişkin olarak tevkif suretiyle ödenen vergiler kaynaklı olup 10.000 TL’nin altında kalan nakden iade talebi için ibrazı gereken belgeler nelerdir?

Cevap-14: Nakden iade talebinin dilekçe ile yapılması şart olup, tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte kesilen vergilerin vergi Sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-15: Ticari ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif suretiyle ödenen vergiler kaynaklı olup 10.000 TL’nin altında kalan nakden iade talebi için ibrazı gereken belgeler nelerdir?

Cevap-15: Nakden iade talebinin dilekçe ile yapılması şart olup, tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte kesilen vergilerin vergi Sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-16: Yeminli mali müşavirlik raporuna göre nakden iade alınabilir mi?

Cevap-16: Evet.

Nakden iade talebinin 100.000 TL’ye kadar olan mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilmesi mümkündür (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-17: Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere ve sermayelerinin en az % 51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadelerde, inceleme raporu ve teminat aranır mı?

Cevap-17: Hayır.

Tebliğ’de belirtilen belgelerin ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ye teminat aranılmadan yerine getirilir (Tebliğ’in “1.3.2” bölümü).

Soru-18: Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri dolayısıyla yapılan hak ediş ödemeleri üzerinden kesilen vergilerin mahsuben veya nakden iadesi için vergi dairesine hangi evraklar ibraz edilecektir?

Cevap-18: Tebliğ’de belirtilen belgelerin yanı sıra söz konusu yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ilişkin işin bitim tarihini ispat edici belgelerin de vergi dairesine ibrazı gerekmektedir. Bu belgeler; geçici ve kesin kabul usulüne tabi işlerde geçici kabul tutanağının idarece onaylı örneği, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığını tevsik eden belgelerdir (GVK md. 42, 44).

Soru-19: Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen fon ve ortaklıkların, aynı bentte yer alan kazançların elde edilmesi sırasında kendilerinden kesilen vergiler nasıl iade edilecektir?

Cevap-19: Söz konusu fon ve yatırım ortaklıkları, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan kazançların elde edilmesi sırasında, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15. maddesi veya Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi uyarınca, gelirleri üzerinden kesilen vergileri, -kesilen vergilerin vergi kesintisi yapanlarca ilgili vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla- öncelikle kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edecekler, bu mahsup işleminden sonra (kurumlar vergisi beyannamesinde matrah oluşmaması nedeniyle) mahsup edilemeyen kesinti tutarlarını da, Kanun’un 15. maddesinin üçüncü fıkrasına göre kurum bünyesinde yapacakları vergi kesintisinin beyan edildiği muhtasar beyanname üzerinden mahsup edebileceklerdir.

Muhtasar beyanname üzerinden vergi mahsubunun yapılmasından sonra mahsup edilemeyen bir vergi tutan kalması halinde söz konusu vergi kesintisi, 252 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde belirtilen esaslar çerçevesinde ret ve iade edilecektir (KVK md. 34/8 ve 1 no.lu KVK GT).

III- GEÇİCİ VERGİLER

Soru-1: Geçici verginin yıllık beyanname üzerinden mahsup edilebilmesi için, ilgili yılın üçer aylık dönemleri itibarıyla tahakkuk ettirilmiş olması yeterli midir?

Cevap-1: Hayır.

Yıllık beyanname üzerinden mahsup edilebilmesi için tahakkuk ettirilen geçici verginin ödenmiş olması gereklidir (GVK mük. md. 120 ve Tebliğ’in “2.2” bölümü).

Soru-2: Tahakkuk ettirilmiş olmakla birlikte ödenmemiş geçici vergilerin için nasıl bir uygulama yapılacaktır?

Cevap-2: Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması nedeniyle yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarı terkin edilir. Terkin edilen geçici vergi tutarı için vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni surenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanır (Tebliğ’in “2.2” bölümü).

Soru-3: Yıllık beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilemeyen geçici vergi tutarının mükellefin diğer vergi borçlarına mahsubunda hangi tarih esas alınır?

Cevap-3: Mahsup işlemi yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilir. Mahsubu yapılacak vergi borçları için vade tarihinden, yıllık beyannamenin verildiği tarihe kadar gecikme zammı uygulanır. Dolayısıyla bu tarihten sonra söz konusu vergi borçları için gecikme zammı uygulanmaz (Tebliğ’in “2.3” bölümü).

Soru-4: Yıllık beyannamenin ilgili satırına yazılmamış geçici verginin iadesi mümkün müdür?

Cevap-4: Evet.

Yıllık beyannamenin ilgili satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar yazılı olarak başvurulması gerekmektedir (Tebliğ’in “2.3” bölümü).

Soru-5: Geçici verginin mahsuben veya nakden iadesi için herhangi bir tutar sınırlaması var mıdır, teminat ve inceleme raporu aranır mı?

Cevap-5: Hayır.

Geçici verginin mahsuben veya nakden iadesi için herhangi bir tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir. Geçici vergiye ilişkin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz (Tebliğ’in “2.3” bölümü).

Soru-6: Geçici vergi iade alacağının üçüncü kişilerin vergi borçlarına mahsubunun talep edilmesi mümkün müdür?

Cevap-6: Evet.

Söz konusu mahsup işleminin gerçekleştirilebilmesi için, geçici verginin nakden iade edilebilir aşamaya gelmesi gerekmektedir. Bu şekilde yapılan mahsup talepleri düzeltme fişinin onaylandığı tarih itibariyle yerine getirilir (Bakanlık Görüşü ve konuya ilişkin Tamimimiz).

KAYNAK :

Yazar: Hakkı KOÇAK*

Yaklaşım / Kasım 2015 / Sayı: 275