I- GİRİŞ

Sermaye, anonim ve limited şirketleri, diğer şirket türlerinden farklı kılan unsurların başında gelmektedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(TTK)’nda(1) bu şirketler için asgari sermaye tutarı öngörülmüş ve sermayenin belirli olması şartı getirilmiştir. Bu doğrultuda, anonim ve limited şirketler, kuruluşta ve daha sonraki dönemlerde Kanun’da öngörülen asgari sermaye tutarına sahip olmalıdır. Şirket sermayesi, asgari miktardan az olamayacağı gibi, hiçbir suretle en az tutardan aşağı da indirilemez.

Anonim şirketlerde asgari sermaye tutarı, hem mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu(ETTK)’na(2) hem de TTK’ya göre 50.000 TL’dir. Limited şirketlerde ise en az esas sermaye tutarı, ETTK’ya göre 5.000 TL iken, bu tutar TTK’da 10.000 TL’ye çıkartılmıştır. Sermayenin korunması ilkesi kapsamında, 6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun(3)’un “Asgari Sermaye” başlıklı 20/I. maddesinde; “Anonim ve limited şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde sermayelerini, anılan Kanun’un 332 ve 580. maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltirler; aksi halde mezkur sürenin sonunda infisah etmiş sayılırlar.” hükmüne yer verilmiştir. Anılan hüküm gereğince ve TTK’nın 14.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığı dikkate alındığında, asgari sermaye tutarının anonim şirketlerde 50.000 TL’ye, limited şirketlerde de 10.000 TL’ye yükseltilmesine ilişkin üç yıllık süre 14.02.2014 tarihi itibariyle dolmuştur. Her ne kadar mezkur madde ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bahsi geçen üç yıllık süreyi birer yıl olarak en çok iki defa uzatma yetkisi verilmişse de Bakanlık bu yetkisini kullanmamıştır. Bu halde, 6103 sayılı Kanun’un 20. maddesi uyarınca sermayesini 50.000 TL’ye yükseltmeyen anonim şirketler ile sermayesini 10.000 TL’ye yükseltmeyen limited şirketler, 14.02.2014 tarihi itibariyle infisah etmiş sayılmışlardır. Belirtilen tarihinden önce asgari sermayeye ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyerek anılan tarih itibariyle infisah etmiş sayılan anonim ve limited şirketler hakkında TTK’nın geçici 7. maddesi(4) hükümleri uygulanmıştır.

Durum böyle olmakla birlikte, kamuoyunda Torba Kanun olarak bilinen 6552 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun(5)’un 134. maddesi ile TTK’ya geçici bir madde eklenmiştir. Yapılan düzenleme ile sermayesini asgari tutara yükseltmeyerek münfesih olan anonim ve limited şirketlere yeni bir imkan tanınmıştır.

İşte bu çalışmada, sermaye artırımı yapmayıp infisah eden şirketler hakkında Torba Kanun ile getirilen düzenlemeler hakkında detaylı ve açıklayıcı bilgi verilecek, ayrıca uygulamaya ilişkin görüşlerimiz aktarılacaktır.

II- MÜLGA TTK DÖNEMİNDE ASGARİ SERMAYE TUTARINA İLİŞKİN YAPILAN DÜZENLEMELER

Konunun daha iyi anlaşılabilmesi bakımından anonim ve limited şirketlerin sahip olması gereken asgari sermayeye ilişkin ETTK’nın yürürlükte olduğu dönemde yapılan düzenlemelerin kısaca açıklanması uygun olacaktır. Bu çerçevede; 27.06.1995 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 559 sayılı KHK ile ETTK’nın bazı maddelerinde değişikliğe gidilmiş olup, bu değişikliklerden biri de şirketlerin asgari sermaye tutarına ilişkindir. Söz konusu değişiklik ile asgari esas sermaye tutarı anonim şirketlerde 5 milyar(6) TL’ye, limited şirketlerde ise 500 milyon TL’ye çıkartılmış, ayrıca Bakanlar Kurulu’na bu tutarları on katına kadar artırma yetkisi verilmiştir. Bahse konu yetki kapsamında Bakanlar Kurulu, 2001/3500 sayılı Kararı ile asgari sermaye tutarını anonim şirketlerde 50 milyar TL’ye, limited şirketlerde ise 5 milyar TL’ye yükseltmiştir. Anılan Kararın uygulamasına ilişkin olarak mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca çıkartılan İç Ticaret-2002/2 sayılı Tebliğ ile de sermayeleri asgari tutarın altında kalan anonim ve limited şirketlere, sermayelerini yeni asgari miktarlara yükseltmeleri için en geç 31.12.2002 tarihine kadar süre verilmiştir. Bakanlık söz konusu süreyi, en sonuncusu 2009 yılında olmak üzere 8 defa uzatmıştır. Dolayısıyla TTK’nın yürürlüğe 01.07.2012 tarihinden önce birçok anonim ve limited şirket asgari sermaye şartını sağlamamakta ve bu konuda uygulamada sıkıntılar yaşanmaktaydı. Limited şirketlerde asgari sermaye tutarının 5.000 TL’den 10.000 TL’ye yükseltilmesiyle de bahsi geçen sorunlar katlanmış ve bu şartı sağlamayan şirket sayısı oldukça artmıştır.

III- 6103 SAYILI KANUN KAPSAMINDA SERMAYENİN EN AZ TUTARA YÜKSELTİLMESİ

Kanun koyucu, şirketlerin sermaye yeterliliğini artırmak ve her bir şirketin asgari sermaye tutarını sahip olmasını temin etmek amacıyla, 6103 sayılı Kanunun 20/I. maddesinde; anonim ve limited şirketlerin, TTK’nın Resmi Gazete’de yayımı tarihinden (14.02.2011) itibaren üç yıl içinde (14.02.2014 tarihine kadar) sermayelerini, anılan Kanun’un 332 ve 580. maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltmeleri; aksi halde mezkur sürenin sonunda infisah etmiş sayılacaklarını hükme bağlamıştır. Bu halde sermayeleri 50.000 TL’nin altında olan anonim şirketler ile 10.000 TL’den az olan limited şirketlerin sermayelerinin, 14.02.2014 tarihine kadar bu miktarlara yükseltilmesi gerekmiştir. Bu yükümlülük, sermayelerini 01.07.2012 tarihine kadar, ETTK’nın 272 ve 507. maddeleri uyarınca Bakanlar Kurulu’nun 2001/3500 sayılı Kararı ile anonim ve limited şirketler için öngörülen asgari sermaye tutarına yükseltmeyen anonim ve limited şirketler için de geçerlidir. 14.02.2014 tarihine kadar sermayelerini öngörülen tutarlara yükseltmeyen şirketler ise bu sürenin sonunda infisah etmiş sayılmışlardır.

Konuya ilişkin olarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nce, Ticaret Sicili Müdürlüklerine gönderilen 04.03.2014 tarihli Genelge’de; asgari sermayeye ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyerek 14.02.2014 tarihi itibariyle infisah etmiş sayılan anonim ve limited şirketlerin derhal tespit edilerek gerekli ihtarların yapılması, bu şirketlerden sermaye artırımı işlemlerini sonuçlandırarak yapılacak ihtardan önce tescil için müdürlüğe başvuran şirketlerin sermaye artırımlarına ilişkin tescil işlemlerinin ihtar yapılmaksızın yerine getirilmesi, yapılacak ihtardan sonra sermayelerini TTK’da öngörülen tutarlara yükseltmek suretiyle münfesih olma sebebini ortadan kaldırarak ispatlayıcı belgeleri süresi içinde müdürlüğe ibraz eden veya tasfiye memurunu bildiren şirketlere ilişkin gerekli tescil işlemlerinin yerine getirilmesi, yapılacak ihtara süresi içinde cevap vermeyerek durumunu Kanun’a uygun hale getirmeyen veya tasfiye memurunu bildirmeyen şirketlerin unvanının resen silinmesi öngörülmüştür.

Öte yandan, 6103 sayılı Kanun’un 20. maddesinin ikinci fıkrasında ayrıca; sermayenin TTK’da öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabının aranmayacağı, kararların toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınacağı ve şartları bulunsa bile imtiyazlı pay sahipleri özel kuruluna ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağı ifade edilmiştir. Sermaye tutarının esas sözleşmede gösterilmesi zorunlu olduğundan, sermaye artırımı aynı zamanda esas sözleşmede değişiklik yapılmasını gerektirmektedir. TTK’da esas sözleşme değişikliği için ağırlaştırılmış toplantı ve karar nisabı öngörülmüştür. TTK’nın 421/I. maddesine göre sermaye artırımı için genel kurulda şirket sermayesinin en az yarısı temsil edilmeli ve toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile karar alınmalıdır. İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantının yapılması mümkün olup, ikinci toplantı için toplantı nisabı ise şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesidir. Ancak söz konusu hüküm uyarınca, 14.02.2014 tarihine kadar sermayelerin en az tutara yükseltilmesine ilişkin yapılan genel kurullarda belirtilen nisaplar aranmamıştır.

IV- TORBA KANUN İLE GETİRİLEN DÜZENLEME

6103 sayılı Kanun’da anonim ve limited şirketlerin sermayeleri asgari tutara yükseltmeleri gerektiği ve bu zorunluluğu yerine getirmeyenlerin infisah etmiş sayılacağı hükme bağlanmış, ayrıca sermayenin en az tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmayarak kolaylık sağlanmış ise de, birçok şirket sermayelerini asgari tutara yükseltmeyerek münfesih hale gelmişlerdir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da Kanun’da kendisine tanınmış olan süre uzatımı yetkisini kullanmamıştır.

İşte kanun koyucu, gelen talepler çerçevesinde, konuya ilişkin Torba Kanun’da düzenleme yapmıştır. Bu kapsamda Torba Kanun olarak isimlendirilen ve 11.09.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanun’un 134. maddesi ile TTK’ya geçici 10. madde eklenmiştir. Söz konusu geçici madde; “14.02.2014 tarihine kadar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan şirketler hakkında asgari sermaye şartını bu maddenin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde yapmaları halinde fesih işlemi uygulanmaz. Sermaye artırımında bulunmaması nedeniyle ticaret sicili kaydı silinenlerin de bu süre içinde sermaye artırımı için başvurmaları halinde kayıtları resen yeniden oluşturulur.” şeklindedir. Getirilen düzenleme ile 14.02.2014 tarihine kadar sermayelerini en az sermaye tutarına yükseltmeyen ve dolayısıyla münfesih duruma düşen anonim ve limited şirketlerin, deyim yerindeyse yeniden hayata döndürülmelerine imkan sağlanmıştır. Ancak bu imkan süresiz olmayıp, Torba Kanun’un yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden itibaren üç aydır. Dolayısıyla, söz konusu süre 11 Aralık 2014 Perşembe günü sona erecektir.

Kanun’da öngörülen imkandan faydalanan şirketler, tasfiye işlemlerini yapmakta iseler bu durum ortadan kalkacak, eğer ki ticaret sicilindeki kayıtları silinmiş ise sermaye artırım için başvurmaları halinde herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın tescilleri resen yeniden yapılacaktır. Bir anlamda bahsi geçen uygulama, TTK’nın 547. maddesinde öngörülen ek tasfiye müessesesine benzemektedir. Ancak ek tasfiye, tasfiyenin kapanmasından sonra ek tasfiye işlemlerinin yapılmasının zorunlu olduğunun anlaşılması halinde ve ancak mahkeme kararı ile yapılabilmekte ve ek işlemler sonuçlandıktan sonra şirketin kaydı yeniden silinmektedir. TTK’nın geçici 10. maddesinde öngörülen düzenlemede ise sermaye artırımı yapıldıktan sonra artık münfesih olma durumu ortadan kalkacak ve şirket normal ticari faaliyetlerine daha önceden olduğu gibi devam edecektir. İfade edelim ki, TTK’nın geçici 10. maddesi kapsamında sicil kaydı yeniden oluşturulan bir şirketin sermaye artırımına kadar kullanabileceği tek yetki, genel kurulun toplantıya çağrılması ve toplantının yapılması için gerekli olan işlemlerdir. Bir başka ifadeyle, sermaye artırımı yapılıp, bu karar tescil edilmedikçe şirketi yükümlülük altına sokan veya hak kazandıran bir işlemde bulunulamaz.

V- TORBA KANUN KAPSAMINDA YAPILACAK SERMAYE ARTIRIMLARINDA NİSAP SORUNU VE GENEL KURULUN YAPILMA USULÜ

Anonim ve limited şirketlerde sermayeyi artırma yetkisi genel kurula aittir. TTK’nın geçici 10. maddesinden yararlanmak isteyen anonim ve limited şirketler, 11 Aralık 2014 tarihine kadar genel kurullarını yapmalı ve bu genel kurullarda sermaye artırım kararı alınmalıdır. Peki, anılan madde kapsamında yapılacak sermaye artırımına ilişkin kararlar için gereken toplantı ve karar nisabı nedir? İlgili karar, normal bir sermaye artırımında olduğu gibi ağırlaştırılmış nisap mı, yoksa 6103 sayılı Kanun’un 20/II. maddesinde belirtildiği şekilde toplantı nisabı aranmadan toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile mi alınacaktır? Öncelikle ifade etmek gerekirse, Torba Kanun ile getirilen geçici 10. maddede, toplantı nisabına ilişkin bir hükme yer verilmediği gibi, 6103 sayılı Kanun’un 20. maddesine de herhangi bir atıf yapılmamıştır. Ancak kanaatimizce mezkur hükümde geçen “14.02.2014 tarihine kadar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan şirketler” ibaresi, dolaylı olarak 6103 sayılı Kanun’a işaret etmektedir. Bu halde, geçici maddede belirtilmemiş olsa da, TTK geçici 10. madde kapsamında sermaye artırımı yaparak sona erme halinden kurtulmak isteyen şirketlerin ilgili genel kurullarında toplantı nisabı aranmayacaktır. Aksi durumda ise söz konusu hüküm pek uygulama alanı bulamayacaktır. Zira sermayelerini asgari tutara yükseltmeyen şirketlerin birçoğu, kısmen veya tamamen gayri faal durumdadır. Bu şirketlerin ağırlaştırılmış nisapla sermaye artırımı yapmaları ise neredeyse imkansızdır.

Diğer taraftan, limited şirketler hariç olmak üzere sermaye artırımı yapacak anonim şirketlerin genel kurullarında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı temsilcisi de bulunmalıdır. Dolayısıyla, genel kurul hazırlığı sırasında anılan Bakanlığın Ticaret İl Müdürlüklerine başvurularak temsilci görevlendirilmesi talep edilmelidir. Ayrıca, sermaye artırımına ilişkin anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde müdürler tarafından bir beyan düzenlenmeli, ayni malvarlığı konulmuşsa buna ilişkin TTK’da öngörülen usul yerine getirilmeli, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin alması gereken anonim şirketler bu izni almalı, nakdi pay bedellerinin en az % 25’i şirketin banka hesabına yatırılmalı ve sermaye artırımı tescil ve ilan ettirilmelidir.

VI- SONUÇ

6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 20. maddesine göre esas sermayesini 14.02.2014 tarihine kadar 10 bin TL’ye yükseltmeyen limited şirketler ile 50 bin TL’ye yükseltmeyen anonim şirketler infisah etmiş sayılmış ve ticaret sicili müdürlükleri tarafından bu şirketlerin kayıtları, TTK’nın geçici 7. maddesi uyarınca silinmiştir. Bu durumdaki şirketler için 6552 sayılı Torba Kanun ile özel düzenleme yapılmıştır. Buna göre; 14.02.2014 tarihine kadar TTK hükümlerine göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan şirketler hakkında asgari sermaye şartını 11.09.2014 tarihinden itibaren üç ay içinde yapmaları halinde fesih işlemi uygulanmayacaktır. Sermaye artırımında bulunmaması nedeniyle ticaret sicili kaydı silinenlerin de bu süre içinde sermaye artırımı için başvurmaları halinde kayıtları resen yeniden oluşturulacaktır. Yapılan düzenleme ile sermaye artışı yapmamış olan anonim ve limited şirketlere sermaye artırımlarını yapmaları ve TTK ile uyumlu hale gelmeleri hususunda kolaylık sağlanmıştır.

Ancak, Torba Kanun’da öngörülen süre, sadece üç aydır ve 11 Aralık 2014 tarihinde dolacaktır. Dolayısıyla sermayeleri asgari tutarın altında olan anonim ve limited şirketlerin, bu imkandan yararlanmak ve son şansı değerlendirmek için acele etmeleri ve bir an evvel genel kurullarını toplayarak sermaye artırımına gitmeleri gerekmektedir.

KAYNAK : E-Yaklaşım/Aralık 2014

*           Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Başmüfettişi

(1)         14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

(2)         6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1533. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

(3)         6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun; 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

(4)         TTK’nın geçici 7. maddesinde, münfesih olmasına veya sayılmasına karşın tasfiye edilmeyerek ticaret sicili kayıtlarından terkin edilmeyen anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyelerini ve sicilden terkinini kolaylaştıran düzenlemeler yer almaktadır.

(5)         11.09.2014 tarih ve 29116 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(6)         Bu paragrafta geçen rakamlar, 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun gereğince Türk Lirasından altı sıfır atılmadan önce uygulanmakta para birimi ve değerini göstermektedir.

Yazarlar : ‘MUSTAFA YAVUZ’