İş Sağlığı ve Güvenliğinde Devlet Desteği.

I- GİRİŞ

Kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere ondan az çalışanı bulunanlardan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için sağlanacak desteğin usul ve esasları 24.12.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01.01.2014 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Yazımızda hangi işyerlerinin bahse konu teşvikten ne şekilde yararlanacağı açıklanacaktır.

II- DESTEKTEN YARARLANACAK İŞYERLERİ İÇİN UYULMASI GEREKLİ ŞARTLAR

Destekten Türkiye genelinde ondan az çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin işverenleri faydalanır. Çalışan sayısının ondan az olup olmadığının tespitinde aşağıdaki şartlar aranır:

1) Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde, aynı işveren tarafından 31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Türkiye genelinde tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınır.

2) İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.

3) İşyerinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.

4) Her bir ayda Kuruma verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülür.

5) Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar da sigortalı sayısına dahil edilir.

6) 05.06.1986 tarih ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmaz.

7) Kapsama giren işverenlerce destekten yararlanılabilmesi için aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kurum’a verilmesi şarttır.

III- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DESTEĞİ NE KADAR OLACAK?

Ondan az çalışanı bulunan işverenlere sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri işyerinin tehlike sınıfı ve Kuruma bildirilen sigortalı sayısı ile sigortalıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı tespit edilir.

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin sigortalı başına günlük miktarı 16 yaşından büyük sigortalılar için belirlenen prime esas kazanç alt sınırının günlük tutarının sırasıyla %1,4 ve %1,6’sıdır.

Sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin tutarı, 2. fıkrada belirtilen yüzdelerin aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirilen prim ödeme gün sayısı ile çarpılması suretiyle tespit edilecektir.

Örneğin 2014’ ün ilk altı ayında tehlikeli işyerlerindeki bir işçi için verilecek destek miktarı aylık 14,99 TL, çok tehlikeli işyerlerinde çalışanlar için aylık 17,13 TL olacaktır. Destek miktarını işçi sayısına göre hesaplamak isteyen işverenler, aylık olarak bir işçi için belirlenen destek miktarı ile işçi sayısını çarparak toplam miktarı elde edebilirler. Mesela bir işverenin 9 işçisi var ise ve bu işçiler çok tehlikeli işyerinde çalışıyorsa (17.13 x 9 = 154,17) birinci altı ayda aylık 154,17 TL destek alacak.

IV- BAŞVURU VE DESTEĞİN ÖDENME ŞEKLİ

Kapsama giren işverenlerce destekten yararlanmak için başvuru yapılır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), kapsama giren işverenlere sağlanan hizmetin bedelini, üçer aylık dönemler halinde hesaplar. Dönem sonundaki tutarları takip eden ikinci ayın sonunda işverene öder.

Kuruma yasal süresi içerisinde ödenmemiş prim ve prime ilişkin borcun bulunması halinde, destek tutarları bu borca mahsup edilir.

V- HAKSIZ YARARLANMALARA İLİŞKİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

SGK’nın denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya mahkeme ilamına istinaden çalıştırdıkları sigortalıları Kurum’a bildirmedikleri tespit edilen işverenler, tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl süreyle faydalanamaz ve kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler Kurum’ca yasal faizi ile birlikte geri alınır.

Birden çok işyeri bulunan işverenlerin işyerlerinde kayıt dışı çalışanı bulunduğunun tespitinde, gerek tespitin yapıldığı işyeri için, gerekse diğer işyerleri için kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler Kurum’ca yasal faizi ile birlikte geri alınır ve işverenler tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl boyunca yararlanamaz.

VI- SONUÇ

Ondan az sayıda işçi çalıştıran işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliğinden doğacak ek maliyetlerini azaltmak amacıyla hazırlanan yönetmelik, 01.01.2014 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bahse konu teşvikten 1-9 işçi çalıştıran tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri faydalanabilecektir. Bunun için SGK’ ya yazılı müracaat şarttır. Ayrıca destekten yararlanabilmek için SGK’ ya prim ve prime ilişkin borcun bulunmaması gerekir. Son olarak unutulmaması gereken bir diğer husus da, işyerinin, İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin verilmesine ilişkin, hizmet sunucusu ile yapılmış bir sözleşmesinin olması şarttır.

Verilecek teşvik miktarı beklentilerin altında olsa da ileride daha da artırılabileceği göz önüne alındığında işverenler için faydalı olduğu kuşkusuzdur.

KAYNAK : E-Yaklaşım Dergisi Şubat 2014