İncelenecek Mükellef Seçiminde Risk Analiz Uygulamaları

I- GİRİŞ

Gerçekleştirilecek görevlere ilişkin gerekli verilerin ihtiyaç duyulan ölçüde ve nitelikte elde edilmesi ve bunların sağlıklı şekilde analiz edilebilmesi vergi denetiminin temelini oluşturmaktadır. Vergi Denetim Kurulu’nda risk analizinin amacı sınırlı zaman ve kaynakların en uygun düzeyde kullanılarak denetim faaliyetlerinin verimliliğinin artırılmasını sağlamak, veri ambarında bulunan mevcut verilerin daha etkin bir şekilde analizlerde kullanılarak veri ambarının işlevselliğini arttırmaktır. Risk analiz sistemi ile incelenecek mükelleflerin seçiminde öncelikli olarak vergi kayıp ya da kaçağı riski yüksek olan mükelleflerin ve/veya sektörlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda en önemli Risk Analiz uygulamalarından olan Katma Değer Vergisi (KDV) İadesi Risk Analiz Projesi makalemizin konusunu oluşturacaktır.

II- KATMA DEĞER VERGİSİ (KDV) İADESİ RİSK ANALİZ PROJESİ

KDV İadesi Risk Analizi Projesi ile 3065 sayılı KDVK’nın ilgili maddeleri uyarınca indirim-iade mekanizması çerçevesinde nakden veya mahsuben KDV iadesi talep eden mükellefler nezdinde otomasyon üzerinden manuel yapılan kontrollerin bilgisayar programı aracılığıyla yapılması, riskli iade taleplerinin belirlenip incelemeye sevk edilmesi ve böylece haksız iadelerin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

A- MÜKELLEFLERİN KATMA DEĞER VERGİSİ (KDV) İADESİ RİSK ANALİZ PROJESİNE GÖRE İNCELENME GEREKÇELERİ

Katma Değer Vergisi (KDV) İadesi Risk Analizinde, teknolojinin yardımıyla değişik kaynaklardan elde edilen veriler ışığında riskli mükellefler tespit edilmekte ve bu mükellefler incelemeye sevk edilmektedir. Bu analizde kullanılan başlıca risk unsurları aşağıda madde olarak sıralanmıştır.

1- Mükellefin inceleme döneminde Ba formunu hiç vermemesi, boş vermesi,

2- Mükellefin İnceleme döneminde KDV beyannamesinde yer alan “Alınan Mal ve Hizmete ait Bedel” ile “Ba formu” arasında uyumsuzluk olması,

3- Mükellefin inceleme döneminde Bs formunu hiç vermemesi, boş vermesi,

4- Mükellefin “İnceleme” döneminde KDV beyannamesinde yer alan mal ve hizmet satış tutarı ile Bs formu arasında uyumsuzluk olması,

5- İnceleme döneminde Bs formlarındaki satıcıların satış tutarı ile mükellefin Ba formunda alış yaptığını bildirdiği toplam alış tutarı arasında uyumsuzluk bulunması,

6- Mükellefin İnceleme döneminde KDV beyannamesinde yer alan “Alınan Mal ve Hizmete ait Bedel” toplamı ile satıcıların Bs formlarında bildirdiği mal ve hizmet satış tutarı arasında uyumsuzluk bulunması,

7- Mükellefin İnceleme döneminde KDV beyannamesindeki tam istisnalar hariç teslim ve hizmet bedeli ile mükelleften mal aldığını bildiren alıcıların Ba formları arasında uyumsuzluk bulunması,

8- Mükellefin İnceleme dönemine ilişkin Ba formunda çok az sayıda mükellef bulunması,

9- Mükellefin İnceleme dönemine ilişkin Bs formunda çok az sayıda mükellef bulunması,

10- Mükellefin İnceleme dönemine ait olarak verdiği Ba formunda yer alan mükelleflerden bir kısmının Bs formunu vermemesi,

11- Mükellefin inceleme dönemine ilişkin Ba formunu özensiz doldurması,

12- Mükellefin inceleme döneminden önceki periyotta tahakkuk ettirilen borcun çok az bir kısmını ödemesi veya hiç ödememesi,

13- Mükellefin İnceleme döneminden önceki bir dönemde verdiği KDV düzeltme beyannamesiyle İndirilecek KDV Matrahını çok fazla arttırması,

14- Mükellefin İnceleme döneminden önceki bir dönemde verdiği KDV düzeltme beyannamesiyle KDV matrahını çok fazla arttırması,

15- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta gelir stopaj vergi türünde tahakkuk ettirilen borcun çok az bir kısmını ödemesi veya hiç ödememesi,

16- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta herhangi bir dönem için fazla sayıda KDV düzeltme beyannamesi vermesi,

17- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta beyan ettiği Ödenecek KDV tutarının toplam KDV matrahının çok cüzi bir oranı olması,

18- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta beyan ettiği Hesaplanan KDV ile İndirilecek KDV tutarlarının birbirine çok yakın olması,

19- Mükellefin İnceleme döneminde verdiği Ba formunda yer alan satıcıların tamamından/bir kısmından yapılan alım tutarlarının, ilgili satıcıların KDV beyannamelerinde bildirdikleri toplam teslim ve hizmet tutarından farklı olması,

20- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta Ödenecek KDV çıkan beyanname sayısının çok az olması,

21- Mükellefin İnceleme döneminden önceki son dönemlere ait beyannamelerini vermemesi,

22- Mükellefin İnceleme döneminden önceki periyotta toplam tahakkuk eden vergi tutarının çok az olması,

23- Mükellefin İnceleme döneminde verdiği Ba formuna göre, faaliyetini terk eden mükelleflerden mal veya hizmet alımının olması,

24- Mükellefin ortaklık yapısı değişimine bağlı olarak, değişimden önceki ve sonraki KDV matrahları arasında bariz şekilde farklılık olması,

25- Mükellefin yeni mükellefiyet tesis ettirmesine rağmen kısa sürede çok yüksek KDV matrahları beyan etmesi,

26- Mükellefin İnceleme döneminden önceki dönemlerde tahakkuk eden vergi tutarı/KDV teslim ve hizmet bedellerinin sektör ortalamasının altında olması,

27- Mükellefin İnceleme döneminden önceki 1 yıllık periyotta KDV matrahında sıçrama olması,

28- Mükellefin İnceleme dönemine kadar çok sayıda şirkette ortaklığı bulunan ortağının olması,

29- Mükellefin İnceleme dönemine kadar çok sayıda şirkette ortaklığı bulunan ortağının, şirketlerdeki hisse oranlarının çok yüksek olması,

30- Mükellefin İnceleme dönemine kadar çok sayıda şirkette ortaklığı bulunan ortağının, ortak olduğu şirketlerin çoğunun farklı sektörlerde faaliyette bulunması,

31- Mükellefin inceleme dönemine kadar çok sayıda şirkette ortaklığı bulunan ortağının, ortak olduğu şirketlerin çoğunun farklı vergi dairelerinin mükellefi olması,

32- Mükellefin İnceleme dönemine kadar çok sayıda şirkette ortaklığı bulunan ortağının, ortak olduğu şirketlerin çoğunun Limited Şirket olması,

33- Mükellefin İnceleme dönemi öncesi periyotta verdiği Kurumlar Vergisi Beyannamesinde ortaklık bilgisinin bulunmaması,

34- Mükellefin İnceleme dönemi itibariyle irtibat telefonunun cep telefonu olması,

35- Mükellefin İnceleme dönemi itibariyle muhasebecisinin irtibat telefonunun geçersiz olması veya irtibat telefonunun bulunmaması,

36- Mükellefin İnceleme dönemi itibariyle irtibat telefonunun geçersiz olması veya irtibat telefonunun bulunmaması,

37- Mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinde inceleme dönemi itibariyle sahte fatura düzenleyen çok sayıda mükellef olduğunun tespit edilmesi,

38- Mükellefin inceleme dönemi itibariyle işyeri adresi ile ikamet adresinin aynı olması,

39- Mükellefin inceleme döneminden önceki periyotta merkez adresini sık sık değiştirmesi,

40- Mükellefin inceleme dönemi KDV beyannamesini kendisinin göndermesi,

41- Mükellefin inceleme döneminden önceki periyotta KDV matrahlarının bir kısmını yuvarlayarak beyan etmesi

42- Mükellefin ve muhasebecisinin inceleme dönemi itibariyle irtibat telefonlarının aynı olması.

III- SONUÇ

Vergi Denetim Kurulu, incelenecek mükelleflerin seçiminde ve mükelleflere ilişkin vergi denetim süreçlerinde, teknolojinin getirdiği yeniliklerden yararlanmaktadır. Kurul, risk analiz sonuçlarına bağlı olarak tespit edilen mükellef kitlesinin sürekli olarak ve etkin bir vergi denetimine tabi tutulması esasına göre çalışır. Mükellef kitlesinin tespitinde çeşitli kaynaklardan toplanan veriler tasnif edildikten sonra muhtelif analizlere tabi tutularak, elde edilen sonuçlara göre çapraz kontroller gerçekleştirilir. Bu analiz ve kontroller sonucunda mükellefler risk unsurlarına bağlı olarak gruplara ayrılmakta ve incelenmesi gereken mükellefler tespit edilmektedir. Risk analiz uygulamaları sayesinde incelemelerde bilgisayar programları ile mükellefin elektronik ortamda seçimleri yapılmakta ve inceleme elemanlarının ihtiyaç duyacakları birçok veri elektronik ortamda kullanıcının hizmetine sunulmaktadır. Böylelikle sürekli olarak aynı kişi ve sektörlerin incelenmesinin önüne geçilmekte, incelemelerde şans dönemi ortadan kalkmakta ve sürekli düzenli inceleme ve kontrol dönemine geçilmektedir. Bunun sonucu olarak da hem incelenecek mükelleflerin seçiminde keyfilikler ortadan kaldırılmakta hem de etkin bir vergi denetimi gerçekleştirilmektedir. Katma Değer Vergisi (KDV) İadesi Risk Analizinde, teknolojinin yardımıyla değişik kaynaklardan elde edilen veriler ışığında riskli mükellefler tespit edilmekte ve bu mükellefler incelemeye sevk edilmektedir. Bu analizde kullanılan başlıca risk unsurları makalemizin II. bölümünde maddeler halinde sıralanmıştır.

KAYNAK :  YAKLAŞIM EKİM 2014

                        Mehmet FİL
                        Nimet FİL