I- GİRİŞ

Asgari ücret, işçilere bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım, kültür vb. gereksinimlerini günün fiyatları üzerinden en az düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir(1). Dolayısıyla asgari ücretteki bir artış birçok kesimi birden ilgilendirmektedir. İşçiler asgari ücretin yüksek olmasını isterken, işverenler açısından bu bir maliyet kalemi olduğu için düşük olmasını istemektedirler. Bu sene, bilindiği üzere asgari ücret büyük bir artışla 1.300 TL oldu. Bu artış ekonominin büyük bir kesimi için sevinçle karşılanırken işverenler açısından biraz sıkıntılı karşılandı. Bu kapsamda, işverenleri de nispeten rahatlatmak için hükümet asgari ücrette prim desteği yapacağını açıkladı. Söz konusu hususa ilişkin yapılan düzenleme bu makalenin konusunu oluşturmaktadır.

II- ASGARİ ÜCRET PRİM DESTEĞİ

Asgari ücret artışının işveren üzerinde oluşturduğu yük kamuoyunda büyük tartışmalara konu olmuştu ve işverene prim desteği konusunu gündeme getirmişti. Söz konusu hususa ilişkin düzenleme 6661 Kanun numarası ile yasalaşmıştır(2). 6661 sayılı Kanun’un 17. maddesiyle 5510 sayılı Kanun’a eklenen geçici 68. madde ile desteklenmeye esas aylık ücret tutarı ve destekleme tutarı ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

Buna göre, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce;

2. a) 2015 yılının aynı ayına ilişkin SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde prime esas günlük kazancı 85 TL (aylık 2.550 TL) ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2016 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,
3. b) 2016 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan işyerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının 2016 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemleri için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL) ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilecek ve Hazine tarafından karşılanacaktır.

Konuyu özetlemek gerekirse, 2016 yılı Ocak ayına müteallik destek tutarının hesaplanması için 2015 yılının Ocak ayına ilişkin SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde prime esas günlük kazancı 85 TL (aylık 2.550 TL) ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödemelerini dikkate almak gerekmektedir. Ayrıca, bu mukayese her bir ay için ayrı ayrı yapılacaktır.

Mesela; işverenin 2015 yılı Ocak ayında, 85 TL ve altında 10 çalışanı için toplam 300 prim gün sayısı bildirildiğini kabul edersek, 2016 yılı Ocak ayında yararlanılabileceği en yüksek destek tutarı (tavan tutarı) 300 x 3,33 = 999,00 TL olacaktır. Bu örnek çerçevesinde, 2016 Ocak döneminde bildirilen prim gün sayısı 300’ün üzerinde olsa bile yine 999,00 TL destekten yararlanacak; ancak örneğin 250 prim gün sayısı bildirirse 250 x 3,33 = 832,50 TL destekten yararlanacaktır.

Diğer taraftan, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi verilmemiş olması hâlinde, bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki bildirimler esas alınacaktır.

A- DESTEKTEN KİMLER YARARLANAMAYACAKTIR?

Söz konusu maddenin 2. ve 3. bendine göre;

• Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad, unvan ya da bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi Hazine katkısından yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem tesis ettirenler,
• Sigortalıların prime esas kazançlarını 2016 yılı için eksik bildirdiği tespit edilenler,
• Çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili 2016 yılına ilişkin olarak;

–  Aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde vermeyenler,

–  Sigorta primlerini yasal süresinde ödemeyenler,

– Denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmeyenlerin veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmayanlar,

– SGK’ya prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunanlar

bu destekten faydalanamayacaklardır.

Ayrıca, söz konusu maddeye göre SGK’ya olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını tecil ve taksitlendiren işverenler bu tecil ve taksitlendirme devam ettiği sürece anılan destekten yararlanabileceklerdir.

B- DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİĞER KONULAR

Mezkur maddenin devamında yer alan diğer önemli düzenlemeler şu şekildedir:

– Yukarıda belirtilen (a) bendinin uygulanmasında, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi verilmemiş olması hâlinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki bildirimler esas alınır.

– 2015 yılından önce bu Kanun kapsamına alınmış ancak 2015 yılında sigortalı çalıştırmamış işyerleri hakkında yukarıdaki (b) bendi hükümleri uygulanır.

– Sigortalı ve işveren hisselerine ait sigorta primlerinin Devlet tarafından karşılandığı durumlarda işverenin ödeyeceği sigorta priminin Hazine’ce karşılanacak tutardan az olması hâlinde sadece sigorta prim borcu kadar mahsup işlemi yapılır.

– 04.06.1985 tarih ve 3213 sayılı Maden Kanunu’nun ek 9. maddesi uyarınca ücretleri asgari ücretin iki katından az olamayacağı hükme bağlanan “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan işyerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için birinci fıkranın uygulanmasında (a) bendinde belirtilen 85 TL günlük kazanç iki kat olarak ve 2015 yılının aynı ayına ilişkin Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının yüzde 50’sini geçmemek üzere, 2016 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınır.

– Bu madde hükümleri, 5018 sayılı Kanun’a ekli (I) sayılı cetvelde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanmaz.

– 4734 sayılı Kanun’un 2. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca Hazine tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir.

– 2016 yılı Ocak ila Aralık aylarına/dönemlerine ilişkin yasal süresi dışında SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar için bu madde hükümleri uygulanmaz.

III- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Yukarıda bahsedildiği üzere, asgari ücret artışının ekonomide direk ve dolaylı etkileri olacaktır. Birçok çalışanın maaşı buna bağlı olarak artarken ekonomide de bir canlanma olması beklenmektedir. Yani, aslında bu artış birçok kesimi mutlu etmiştir. Ancak bu artış, özellikle brüt maaş tutarı da göz önünde bulundurulduğunda, işveren üzerinde ciddi bir yük getirecektir. Bu bağlamda asgari ücret prim desteğinin çok yerinde bir uygulama olduğu düşünülmektedir. Zira asgari ücretteki bu artış, böyle bir prim desteği olmadığında, bir taraftan kayıt dışılığa yol açabileceği gibi bir taraftan da işverenlerin çalıştırdıkları işçi sayısını düşürmeleri suretiyle işsizlik oranında artışa yol açabilecektir. Ekonomide oluşacak bu olumsuzlukları bertaraf etmesi açısından asgari ücret prim desteğinin çok yerinde bir uygulama olduğu düşünülmektedir. Ancak, bu destekten faydalanmak için 5510 sayılı Kanun’un geçici 68. maddesinde yer alan ve bu makalede de konu edilen düzenlemedeki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

KAYNAK:

*           Vergi Müfettişi (E. Maliye Müfettişi)

(^·)         Bu yazıda yer alan görüş ve düşünceler tümüyle yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın görev yaptığı Kurum’u bağlamaz, Kurum’un görüşü olarak değerlendirilemez ve kullanılamaz.

(1)         https://tr.wikipedia.org/wiki/Asgari_%C3%BCcret (Vikipedi, Erişim: 29.01.2016)

(2)         27.01.2016 tarih ve 29606 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yazarlar : ‘ABDULKADİR ERTÜRK’