I- GİRİŞ

Teknik olarak antrepo, gümrük vergisine konu olup da henüz vergi ve resimleri ödenmemiş malların korunduğu, gerekiyorsa küçük tamamlayıcı işlemlerin yapıldığı gümrük binalarına yakın olan bir tür depodur.

Aynı zamanda; antrepo, eşyanın gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde konulması halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp eden vergilerin ödenmediği bir gümrük rejimidir.

Bu makalede; önce gümrük antrepo rejimi hakkında bilgi verilecek, daha sonra ise antrepoda iken yurt içi alıcılara satılan malların vergisel durumu irdelenecektir.

II- GÜMRÜK ANTREPO REJİMİ

Gümrük antreposu, gümrük gözetiminde bulunan eşyanın veya izin verilen durumlarda, ihraç eşyasının konulduğu yerdir.

Gümrük antrepoları, genel ve özel olmak üzere ikiye ayrılır. Uygulamadaki özellikleri itibariyle, genel antrepoların (A), (B) ve (F) tipleri, özel antrepoların ise (C), (D) ve (E) tipleri bulunur.

(A) Tipi Antrepo: İşleticisinin stok kayıtlarını tuttuğu ve antrepoya konulan eşyada herhangi bir noksanlık olması halinde, gümrük vergilerini ödemekten sorumlu olduğu antrepo tipidir.

(B) Tipi Antrepo: Antrepoya konulan eşyadan kullanıcının sorumlu olduğu ve antrepo beyannamesini kullanıcının verdiği antrepo tipidir. Antrepo işleticisi sadece antrepoyu kiralamaktadır.

(C) Tipi Antrepo: İşleticisi ve kullanıcısı aynı kişi olan ve antrepoya alınan eşyadan bu kişinin sorumlu olduğu özel antrepo tipidir.

(D) Tipi Antrepo: Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulmuş eşyanın, gümrüğe sunulmaksızın ve beyannamesi verilmeden önce serbest dolaşıma girmek üzere teslim edilebildiği bir özel antrepo tipidir.

(E) Tipi Antrepo: İşleticisi ve kullanıcısı aynı kişi olan ve hak sahibinin depolama yerinin antrepo addedildiği veya depolama yeri olmasa da eşyaya antrepo rejimi hükümlerinin uygulandığı antrepo tapidir.

(F) Tipi Antrepo: Gümrük idarelerince işletilen antrepo tipidir.

Serbest dolaşımda olmayan eşyanın sergilendiği fuar ve sergiler de özel antrepo sayılmaktadır.

Posta idaresinin sorumluluğu ve gümrüğün denetlemesi altında yabancı menşeli kolilerin korunması için ayrılmış kapalı yerler de genel antrepo sayılır.

Şark halı ve kilimleriyle hayvan postlarının milletlerarası piyasalar için transit merkezi rolünü ve ticaretini geliştirmek üzere, Gümrük Müsteşarlığı’nca izin verilerek açılan yerler, Serbest Yerlerdir.

Bu yerler özel antrepo olarak kabul edilir ve antrepo rejimine ilişkin hükümler uygulanır.

Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulacak eşya, konulacağı antreponun bağlı olduğu gümrük idaresine sunulur. İzin verilmesi halinde (B) tipi antrepoda eşyanın gümrüğe sunulmasına gerek yoktur.

Bu rejime tabi tutulacak eşya ile ilgili olarak genel hükümlere göre işlem yapılır. Tarım politikası kapsamındaki ürünler hariç olmak üzere, Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulacak eşyaya ilişkin beyanlar, basitleştirilmiş usulde yapılabilir.

Gümrük antrepolarında depolanan eşya satış suretiyle başkasına da devredilebilir. Bunun için devreden ve devir alanın isteklerinin ilgili gümrük idaresine yazılı olarak bildirilmesi gerekir. Bu durumda eşya ile ilgili yükümlülükler ve hukuki sorumluluklar devir alana geçer.

Eşyanın antrepo rejimi altında kalış süresi sınırsızdır.

III- ANTREPODAKİ MALIN SATILMASI

A- KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinde; Kanun’un 1. maddesinde yazılı kurumlardan kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunanların, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un 6. maddesinde ise; kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Gümrük Kanunu’nun 93. maddesinin üçüncü fıkrasında gümrük antreposu, gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yer olarak belirlenmiştir.

Gümrük Yönetmeliği’nin 333. maddesinin birinci fıkrasında da gümrük antrepolarında depolanan eşyanın satış suretiyle başkasına da devredilebileceği, bunun için devreden ve devralanın isteklerinin, ilgili gümrük idaresine yazılı olarak bildirilmesi gerektiği, bu devir isteğinin idarece kabulünün, eşyaya ait gümrük vergileri ile para cezalarının devralan tarafından üstlenilmesine bağlı olduğu hükmüne yer verilmiştir.

Yurt dışından ithal edilen malların gümrük bölgesinde yer alan antrepodan Gümrük Yönetmeliği’nin 333. maddesi uyarınca yurtiçinde bulunan bir firmaya fatura düzenlenerek devredilmesi üzerine, bu işlemden elde edilen kazancın mahiyeti hakkında verilen bir Özelge’de aşağıdaki sonuca varılmıştır.

“Yurt dışından satın alınan gümrük antreposuna konulan malların yurt içinde bulunan bir şirkete satılması dolayısıyla elde edilen hasılatın yurtiçi hasılat olarak değerlendirilmesi ve ilgili dönemde kurum kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.”(1)

B- KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatının katma değer vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un 6. maddesinde ise; işlemlerin Türkiye’de yapılmasının, malların teslim anında Türkiye’de bulunmasını, hizmetin Türkiye’de yapılmasını veya hizmetten Türkiye’de faydalanılmasını ifade ettiği belirtilmiştir.

Öte yandan; Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16/1-c maddesine göre, Gümrük Kanunu’ndaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerini uygulandığı malların teslimi katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Buna göre; yurt dışından satın alınan gümrük antreposundaki henüz millileştirilmemiş malların Türkiye’de yerleşik başka bir şirkete teslimi, Kanun’un 16/1-c maddesi uyarınca katma değer vergisinden müstesnadır. Maliye Bakanlığı’nca verilen bir Özelge(2)’de de aynı görüş paylaşılmıştır.

C- DÜZENLENECEK Ba-Bs FORMLARI AÇISINDAN

Bilindiği üzere; Vergi Usul Kanunu’nun 148, 149 ve mükerrer 257. maddelerinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak, 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)” ile; mal ve hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirmeleri yükümlülüğü getirilmiştir.

Daha sonra yayımlanan 362 ve 381 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleriyle bu yükümlülüğe ilişkin açıklamalar yapılmış, 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri yeniden belirlenmiştir.

Söz konusu düzenlemeler çerçevesinde; bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilecektir.

Buna göre; bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 5.000 lira ve üzerindeki mal veya hizmet alışları, Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba) ile; bir kişi veya kuruma katma değer vergisi hariç 5.000 lira ve üzerindeki mal veya hizmet satışları ise Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs) ile bildirilecektir.

Yükümlülük kapsamındaki mükelleflerin mal veya hizmet alış satışlarının aylık dönemler itibariyle bildirilmesi gerekmektedir. Mal veya hizmet alış satışlarının bildirilecekleri aylık dönemler, bunlara ilişkin belgelerin düzenlenme tarihi dikkate alınarak belirlenir.

Bu kapsamda, Ba-Bs formlarının en önemli özelliklerinden biri, bu formların ekonomideki aktörler arasındaki mal ve hizmet hareketlerinin bağlantılarını ortaya çıkartabilmesidir. Bu yolla bir mükellefin mal ve hizmet alım satım zinciri içerisindeki tüm mükellefler tespit edilebilmektedir.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda; yurtiçi satış olarak değerlendirilen antrepodaki malın teslimi için fatura düzenlenmesi nedeni ile alıcı ve satıcı mükellefler tarafından mal ve hizmet alış satışlarına ilişkin bildirim formlarına (Form Ba-Bs) dahil edilerek bildirimde bulunulması gerekmektedir. Konu hakkında verilen bir Özelge(3) de aynı doğrultudadır.

IV- SONUÇ

Gümrük mevzuatına göre, gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerlere antrepo denir.

Ayrıca antrepo, eşyanın gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde konulması halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp eden vergilerin ödenmediği bir gümrük rejimidir.

Antrepolar; gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın veya izin verildiği durumlarda ihraç eşyasının konulduğu genel ve özel antrepolar olmak üzere ikiye ayrılır. Genel antrepolar, eşyanın konulması için herkes tarafından kullanılabilen gümrük antrepolarıdır. Özel antrepolar ise, sadece antrepo işletmecisine ait eşyanın konulabildiği gümrük antrepolarıdır.

Antrepoda iken, yurt içi bir şirkete satılan mala ilişkin vergisel sonuçlara makalenin ilgili bölümlerinde yer verilmiştir.

KAYNAK:

*           Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

(1)         GİB, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 25.06.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.16-1964 sayılı Özelgesi.

(2)         GİB, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 02.10.2014 tarih ve 11395140-105[148-2012/VUK-2-…]-2322 sayılı Özelgesi.

(3)         GİB, Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 28.03.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.27.15.02-10-1225-VUK-17/-8 sayılı Özelgesi.

‘LEVENT ÜNLÜ’