Anonim Şirketlerde Olağan Genel Kurul Toplantısının Erteleneceği Haller

E-Yaklaşım / Ocak 2015 / Sayı: 265

I- GİRİŞ

Anonim şirketlerin olağan genel kurul toplantılarının yapılması gereken bir döneme daha girmiş bulunuyoruz. Bilindiği üzere, genel kurul pay sahiplerinin katılımıyla oluşur ve yapacağı toplantılarda yönetim kurulu üyelerinin seçimi, görevden alınması, ibrası, kârın dağıtımı, esas sözleşmenin değiştirilmesi, sermayenin artırılması, şirketin finansal tabloları ile yıllık faaliyet raporunun tasdiki gibi Kanunla sadece kendisine tanınmış olan konularda karar alır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu[1] (TTK)[2]’na göre genel kurulun yılda bir kez olağan olarak toplanması şarttır. Gerekli durumlarda, genel kurul olağanüstü olarak da toplanabilir. TTK’ya göre, olağan genel kurul toplantısının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması gerekmektedir (TTK, md. 409/f.1). Dolayısıyla, hesap dönemi takvim yılı olan anonim şirketlerde olağan genel kurul toplantıları (hesap dönemini izleyen) yılın ilk üç ayı içinde (yani en geç Mart ayı sonuna kadar), özel hesap dönemi olan şirketlerde ise hesap döneminin bittiği günü izleyen ilk üç ay içinde (örneğin; hesap dönemi 1 Haziran-31 Mayıs olan şirketlerde Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları içerisinde) yapılır.

Genel kurul toplantıya, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilânla, şirket esas sözleşmesinde gösterilen şekilde ve eğer şirket bağımsız denetime tabi ise şirketin internet sitesinde yayımlanacak ilanla çağrılır(TTK, md. 414/f.1). Ayrıca, “toplantı günü ile gündemin” ve “ilânın çıktığı veya çıkacağı gazetelerin”, pay defterinde yazılı pay sahipleriyle önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahiplerine, iadeli taahhütlü mektupla bildirilmesi de gerekmektedir (TTK, md. 414/f.1). Genel kurul toplantısına çağrının, ilân ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılması şarttır (TTK, md. 414/f.1). Bu düzenlemelere karşılık, genel kurul toplantısının bazı hallerde ertelenmesi gerekir.  İşte bu çalışmamızda, anonim şirketlerde olağan genel kurul toplantısının erteleneceği haller üzerinde durulacaktır.

II- ANONİM ŞİRKETLERDE OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISININ ERTELENECEĞİ HALLER

Anonim şirketlerde olağan genel kurul toplantısının erteleneceği haller aşağıda başlıklar halinde izah edilmiştir.

A- GEREKLİ YETERSAYININ SAĞLANAMAMIŞ OLMASI NEDENİYLE TOPLANTININ ERTELENMESİ

Eğer olağan genel kurul toplantısının gündeminde esas sözleşme değişikliği, sermayenin artırılması, azaltılması, birleşme, bölünme gibi daha ağır yetersayılar öngören maddeler yoksa ve yine şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir yetersayı öngörülmemişse, anonim şirket genel kurulunun olağan olarak toplanabilmesi için şirket sermayesinin en az dörtte birine (%25’ine) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunması gerekir (TTK, md. 418/f.1). TTK “şirket sermayesinin en az dörtte biri” olan yetersayının sadece genel kurul toplantısının açılışı sırasında değil, toplantı süresince[3] korunmasını şart koşmuştur (TTK, md. 418/f.1). Bu manada, sözkonusu yetersayının genel kurul toplantısı süresince muhafaza edilmesi gerekmektedir. Zira, toplantı nisabı genel kurulun karar alma yeteneğini (ehliyetini) ifade eder. Toplantının devamı sırasında bu nisapta bir eksilme olursa, genel kurul daha sonraki maddeleri görüşüp karara bağlama yeteneğini yitirmiş demektir[4].

Olağan genel kurul toplantısının yapılacağı gün, saat ve yerde bu yetersayının sağlanamaması halinde, genel kurul toplantısı ertelenir ve pay sahipleri sonraki bir tarihte yeniden genel kurul toplantısına çağrılırlar. Yapılacak olan bu ikinci toplantı için herhangi bir yetersayı aranmaz (TTK, md. 418/f.1).

Bu husus, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik[5])’te[6] de açık bir şekilde ifade edilmiş ve “toplantı başlamadan önce, Kanun ve esas sözleşmede öngörülen asgari toplantı nisabının sağlanamaması veya toplantı sırasında yapılan yoklama sonucunda toplantı açılmadan önceki hazır bulunan pay listesine göre hesaplanan karar nisabı kadar payın temsil edilmediğinin anlaşılması halinde” toplantının ertelenmesi gerektiği belirtilmiştir (Yönetmelik, md. 28/f.1).

B- GENEL KURUL KARARIYLA TOPLANTININ ERTELENMESİ

Kanuna ve esas sözleşmeye uygun olarak çağırılmış genel kurul toplantısı gündeme geçilmeden önce ve genel kurul tarafından alınacak bir karar ile ertelenebilir (Yönetmelik, md. 28/f.1). Anılan kararın alınabilmesi için, gerekli toplantı yetersayısının toplantının başında mevcut olması gerekir. Aksi takdirde, genel kurul toplantısı, önceki bölümde belirtilen esaslar çerçevesinde ertelenir.

Bu kapsamda, genel kurul toplantısının genel kurul kararıyla ertelenebilmesi için, şirket esas sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa, genel kurul toplantısının başında şirket sermayesinin en az dörtte birine (%25’ine) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması ve genel kurul toplantısının gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce bu kişilerin oylarının çoğunluğu ile genel kurul toplantısının ertelenmesi kararlaştırılmalıdır.

C- GÜVENLİK GEREKÇESİYLE TOPLANTININ ERTELENMESİ

Kolluk güçlerinin ve varsa Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak suretiyle toplantının güvenlik açısından sağlıklı bir şekilde yapılamayacağının anlaşılması üzerine genel kurul toplantısı, toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir (Yönetmelik, md. 28/f.5). Toplantı Başkanlığı’nın bu çerçevede genel kurul toplantısının ertelenme gerekçesine dair bir tutanak tanzim etmesi ve varsa Bakanlık temsilcisi ya da kolluk güçlerinin imzalarına da bu tutanakta yer verilmesi uygun olacaktır.

Ancak, bilindiği üzere, toplantı başkanlığının oluşturulması hususu genelde olağan genel kurul toplantısının birinci gündem maddesi olarak yer almakta ve toplantıya katılan kişiler tarafından belirlenmektedir. Toplantının güvenlik açısından sağlıklı bir şekilde yapılamayacağının toplantı başlamadan önce anlaşılması halinde ne yapılması gerektiği Yönetmelikte açık olarak düzenlenmemiştir. Böyle bir durumda, Anonim Şirket Genel Kurulunun Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında İç Yönerge[7]’nin 6ncı maddesi uyarınca toplantıyı açmakla ve tutanak tutmakla görevli yönetim kurulu başkanı ya da başkan yardımcısı veya yönetim kurulu üyelerinden birisi tarafından, varsa Bakanlık temsilcisi veya kolluk güçleri ile birlikte, bu hususu belirten bir tutanak tanziminin de kabul edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

D- ELEKTRONİK GENEL KURUL SİSTEMİNDEKİ AKSAKLIKLAR NEDENİYLE TOPLANTININ ERTELENMESİ

Bilindiği üzere, TTK pay sahiplerinin elektronik ortam üzerinden genel kurul toplantılarına katılmalarına imkan tanımıştır. Bu amaçla, TTK’nın 1527nci maddesinin beşinci fıkrasında; “Anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fizikî katılmanın ve oy vermenin bütün hukukî sonuçlarını doğurur.” denilmiştir. Genel kurula elektronik ortamda katılma ve oy kullanma hususu kapalı anonim şirketler ile hisse senetleri borsaya kote olmamış halka açık anonim şirket açısından zorunlu olmayıp, şirketlerin ihtiyarına bırakılmıştır. Pay senetleri borsaya kote edilmiş şirketlerde[8] ise genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sisteminin uygulanması, 1 Ekim 2012 tarihi itibariyle zorunlu hâle gelmiştir[9] (TTK, md. 1527/f.5).

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı TTK’nın 1527nci maddesinin beşinci fıkrasının kendisine vermiş olduğu yetki çerçevesinde, anonim şirket genel kurullarına elektronik ortamda katılmaya, öneride bulunmaya, görüş açıklamaya ve oy kullanmaya ilişkin usul ve esasları, genel kurullara elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin esas sözleşme hükmünün örneğini, oyun hak sahibi veya temsilcisi tarafından kullanılmasının esaslarını, Elektronik Genel Kurul Sisteminin işleyiş esaslarını ve bu sistemin katılımcılarının yükümlülüklerini “Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik[10]” ve “Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Uygulanacak Elektronik Genel Kurul Sistemi Hakkında Tebliğ[11]” ile düzenlemiştir.

İşte, TTK’nın 1527nci maddesi uyarınca genel kurul toplantılarına elektronik ortamda katılma sistemini uygulayan şirketlerin genel kurul toplantılarında Elektronik Genel Kurul Sisteminin çalışması için Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun şartların sağlanmadığının tespiti üzerine genel kurul, Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak kaydıyla toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir (Yönetmelik, md. 28/f.6). Örneğin; genel kurul toplantısını elektronik ortamda yapacak şirketlerde, genel kurul toplantısının fiziki ve elektronik ortamda aynı anda açılması gerekmektedir. Elektronik genel kurul sisteminde oluşan bir arıza nedeniyle toplantının elektronik ortamda açılamaması halinde, genel kurul toplantısı doğal olarak ertelenmelidir.

E- FİNANSAL TABLOLARIN MÜZAKERESİNE İLİŞKİN TALEPLER NEDENİYLE TOPLANTININ ERTELENMESİ

TTK, genel kurul toplantısının ertelenmesine ilişkin olarak ETK’nın 377[12]nci maddesindeki ilkeleri korumuş, ancak ETK sadece bilançonun tasdikine dair müzakerelerin ertelenmesine izin verdiği halde TTK finansal tabloların –bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, özkaynaklar değişim tablosu- müzakeresi ile buna bağlı konuların ertelenmesine imkan tanımıştır. Buna göre; halka açık olan anonim şirketlerde sermayenin %5’ine, kapalı anonim şirketlerde ise %10’una sahip olan pay sahipleri tarafından talep edilmesi halinde, finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konular -örneğin; yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve denetçilerin ibrası-, toplantı başkanının kararıyla bir ay sonraya bırakılır. Bu konuda, genel kurulun herhangi bir karar almasına gerek yoktur (TTK, md. 420/f.1).

Anılan hakkın kullanımında, azlık, talebini genel kurula açık bir şekilde ifade etmelidir. Yoksa pay sahiplerinden birisinin teklif talebinde bulunması ve bu teklifin esas sermayenin onda biri oranında oy toplaması aynı manaya gelmez ve finansal tabloların müzakeresi ile buna bağlı konular ertelenemez. Böyle bir teklif ancak çoğunluğun oyunun alması durumunda genel kurul ertelenebilir[13]. Azlığın finansal tabloların müzakeresi ile buna bağlı konuların ertelenmesini talep ederken, herhangi bir gerekçe göstermesi zorunlu değildir. TTK’nın 420nci maddesinde öngörülen “bir aylık süre”, azlık lehine tanınmış “müktesep hak” niteliğinde bir süredir. Bu nedenle, şirket esas sözleşmesine konulacak bir hüküm ile kısaltılması mümkün değildir.

Genel kurul gündeminde yer alan sair konulara ilişkin müzakerelerin ertelenmesi ise mümkün değildir. Finansal tabloların müzakeresi ile buna bağlı konuların ertelendiği hususu, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve internet sitesi yükümlüsü ise şirketin internet sitesinde yayımlanır. Ayrıca, pay defterinde yazılı pay sahipleriyle, önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahiplerine, iadeli taahhütlü mektupla bildirilir. Ertelenen hususların görüşüleceği genel kurula ilişkin çağrı ve toplantı gündemi de, aynı usulle, toplantı tarihinden en az iki hafta önce pay sahiplerine bildirilir (TTK, md. 420/f.1, md. 414/f.2).

III- ÖZET VE SONUÇ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre, anonim limited şirketlerde olağan genel kurul toplantısının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması yasal bir zorunluluktur. Genel kurul toplantısının gündeminde daha ağır yetersayılar öngören maddeler yoksa ve yine şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir yetersayı öngörülmemişse, anonim şirket genel kurulunun olağan olarak toplanabilmesi için şirket sermayesinin en az dörtte birine  sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunması gerekir. Olağan genel kurul toplantısının yapılacağı gün, saat ve yerde bu yetersayının sağlanamaması halinde, genel kurul toplantısı ertelenir. Toplantı sırasında yapılan yoklama sonucunda toplantı açılmadan önceki hazır bulunan pay listesine göre hesaplanan karar nisabı kadar payın temsil edilmediğinin anlaşılması halinde de toplantı ertelenir. Genel kurul toplantısı gündeme geçilmeden önce, genel kurul tarafından alınacak bir karar ile de ertelenebilir.

Ayrıca, kolluk güçlerinin ve varsa Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak suretiyle toplantının güvenlik açısından sağlıklı bir şekilde yapılamayacağının anlaşılması üzerine genel kurul toplantısı, toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir. Genel kurul toplantılarına elektronik ortamda katılma sistemini uygulayan şirketlerin genel kurul toplantılarında uygun şartların sağlanmadığının tespit edilmesi halinde ise, genel kurul, Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak kaydıyla toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir. Halka açık olan anonim şirketlerde sermayenin %5’ine, kapalı anonim şirketlerde ise %10’una sahip olan pay sahipleri tarafından talep edilmesi halinde, finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konular, toplantı başkanının kararıyla bir ay sonraya bırakılır. Bu konuda, genel kurulun herhangi bir karar almasına gerek yoktur. İlgili mevzuatta, genel kurul toplantısının yapılamayacağı hallere de yer verilmiştir. Aslında bu düzenlemeler de genel kurul toplantısının erteleneceği halleri göstermektedir. Konumuzla bağlantılı olan bu husus bir sonraki çalışmamızda ele alınacaktır.

KAYNAK

E-Yaklaşım / Ocak 2015 / Sayı: 265

*   Bu çalışmada belirtilen görüşler yazarına ait olup, çalıştığı Kurum’u bağlamaz.

*  Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi

[1] 14 Şubat 2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] Çalışmamızda, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu için Eski Ticaret Kanunu manasında ETK, 13 Ocak 2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu için de mer’i Türk Ticaret Kanunu manasında TTK kısaltmaları kullanılmıştır.

[3]  ÇAMOĞLU’na göre, “bu kuralın toplantı boyutunda değil, her gündem maddesi bağlamında uygulanması gerekir. Örneğin, gündemin ilk üç maddesi görüşülüp oylandıktan sonra (bir grup ortağın toplantıyı terk etmesi sonucu) toplantı nisabı düşerse, karara bağlanan ilk üç maddede alınan kararlar geçerliliğini korur. Bir gündemde farklı toplantı nisaplarını gerektiren maddeler de bulunabilir. Bu varsayımda da toplantı nisabının toplantı süresince değil, ilgili gündem maddesinin görülüp oylanmasının tamamlanmasına kadar korunması yeterlidir. Örneğin gündemin 3. maddesindeki sermayenin yüzde yetmişbeşini gerektiren işletme konusunun tamamen değiştirilmesi oylanıp bittikten sonra bir grup paydaşın toplantıyı terk etmesi sonucunda aranan nisabın düşmesi alınan kararın geçerliliğini etkilemez. Toplantıda nisap yüzde yirmibeşin altına düşmediği takdirde gündemdeki görüşülmesi için adi nisabın yeterli olduğu (örneğin bilanço ve kâr-zarar hesabının müzakeresi ve oylanması veya yönetim kurulu üyelerinin seçimi gibi) maddelerin görüşülmesine devam olunabilir.”. Dolayısıyla, ÇAMOĞLU’na göre TTK m.418/f.1’deki “Nisabın toplantı süresince korunması” hükmünü, “ilgili gündem maddesinin oylanmasının tamamlanmasına kadar” şeklinde yorumlanmalıdır. Bkz. ÇAMOĞLU, Ersin, Yeni Ticaret Kanunu’nda Anonim Ortaklık Genel Kurulunda Nisaplar, Yaklaşım Dergisi, Ocak 2013, Sayı:241, s.250-251; MOROĞLU ise TTK m.418/f. 1’deki bu koşulun toplantıda nisabın bozulmasından önce alınmış kararların geçerliliğini de etkileyeceği görüşündedir: Bkz. Erdoğan MOROĞLU, Türk Ticaret Kanunu ile Yürürlülük ve Uygulama Kanunu Tasarıları, Genişletilmiş 6. Baskı, İstanbul 2009, s.222

[4]  Bkz.ÇAMOĞLU, agm (2013), s.250

[5] Çalışmamızda, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik, kısaca “Yönetmelik” olarak anılmıştır.

[6] 28 Kasım 2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[7] TTK, anonim şirket yönetim kurulunu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlamakla yükümlü tutmuştur (TTK, m.419/f.2). Yönerge, genel kurulun onayından sonra yürürlüğe girer. Şirketin iç işleyişine ilişkin bir düzenleme olmakla birlikte, Kanun, sözkonusu yönergenin ayrıca ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilân ettirilmesini şart koşmuştur (TTK, m.419/f.2). Bu kapsamda yönetim kurullarınca hazırlanacak iç yönergelerin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen iç yönerge örneğine uygun içerikte olması zorunludur. İç Yönerge örneği, 28 Kasım 2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik ekinde (Ek-5) yer almaktadır.

[8] Borsaya kote şirket; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası düzenlemeleri uyarınca borsaya kote olan anonim şirketleri ifade eder.

[9]  TTK’nın gerekçesinde “Pay senetleri borsada işlem gören anonim şirketler açısından, en büyük sorun yönetimsel anlamda yaşanan güç boşluğudur. Halk pay sahiplerinin genel kurullara katılımı yetersiz kalabilmektedir. On-line genel kurullar, bu soruna önemli bir katkı sağlayacak ve halka açık anonim şirketlerin daha şeffaf bir şekilde yönetilmelerine hizmet edecektir.” denilmiştir. Bkz. Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu, Esas No:1/324, S.Sayısı:96

[10] 28/08/2012 tarihli ve 28395 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[11] 29/08/2012 tarihli ve 28396 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[12] ETK’nın “müzakerenin başka bir güne bırakılması” kenar başlıklı 377. maddesinde “Bilançonun tasdikı hakkındaki müzakere, ekseriyetin veya şirket sermayesinin onda birine sahip olan azlığın talebi üzerine bir ay sonraya bırakılır; keyfiyet 368’inci maddede yazılı olduğu üzere pay sahiplerine bildirilir ve usulü dairesinde ilan olunur. Bununla beraber azlığın talebi üzerine bir defa tehir edildikten sonra tekrar müzakerelerin geri bırakılması talebolunabilmek için bilançonun itiraza uğrayan noktaları hakkında gereken izahatın verilmemiş olması şarttır.” denilmekte idi.

[13] Bkz. ARSLANLI, Halil, Anonim Şirketler: Umumi Hükümler, 2. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1959, s.227

Yazarlar : ‘SONER ALTAŞ’