Alt İşverenin İşçilerinin Uğradıkları İş Kazalarından Dolayı Asıl İşverenin Cezai Sorumluluğu Doğar mı?

Yaklaşım / Haziran 2015 / Sayı: 270

İş kazasının işveren veya işveren vekilinin kastı sonucu meydana gelmesi durumunda Türk Ceza Kanunu’nun 21. maddesine göre sorumlulukları söz konusu olacaktır. Bunun yanında gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almamak suretiyle sigortalının ölümüne veya yaralanmasına neden işveren veya vekili Türk Ceza Kanunu’nun 22, 85 ve 89. madde hükümlerine göre taksirli suç faili olarak cezalandırılır(6

Bu bağlamda işverenin gözetme borcuna aykırı olarak iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaması nedeniyle sigortalının/işçinin iş kazası sonucunda ölümüne sebebiyet vermesi durumunda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 85. Maddesi gereği, taksirle ölüme sebebiyetten dolayı, işveren iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilecektir. Öte yandan işveren gözetme borcuna aykırı olarak birden fazla kişinin ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuşsa işverenin hapis cezası ağırlaştırılacaktır(7). İşverenin taksire dayalı cezai sorumluluğu işçiyi koruma ve gözetme borcu kapsamında, dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal ederek iş güvenliği bakımından alması gereken önlemleri almamasından, yani ihmali davranmasından kaynaklanmaktadır.

III- ALT İŞVERENİN İŞÇİLERİNİN UĞRADIKLARI İŞ KAZALARINDAN DOLAYI ASIL İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

Alt işverenin işçilerinin uğradıkları iş kazalarından dolayı asıl işverenin cezai sorumluluğunun oluşup oluşmayacağı konusunda açık yasal düzenleme olmasa da asıl işverenin, alt işveren işçilerinin uğradığı iş kazaları nedeniyle cezai sorumluluğunun doğmayacağı ileri sürülmektedir. Ancak asıl işverenin salt ucuz işgücü bulmak amacı ile işi ehil olmayan alt işverenlere vermek suretiyle iş sağlığı ve güvenliği kurallarına bağlanan yaptırımları dolanmasına izin vermenin adalet duygusuyla çelişeceğini ifade eden karşı görüşler de mevcuttur(8).

Netice itibariyle, taksirle ölüm veya yaralama suçlarının hangi işverene yöneltileceği ceza hukukunun temel ilkelerinden olan şahsilik prensibi kapsamında değerlendirilmelidir. Dolayısıyla ceza hukuku açısından failler bakımından müteselsil sorumluluk söz konusu değildir. Cezai sorumluluk kapsamında, iş kazasının meydana gelmesinde ihmalin taksir seviyesine geldiğini tespit eden savcılık veya bilirkişi incelemesi sonucu, iş kazasına yol açan önlemleri almak hayatın olağan akışı gereğince hangi işverenin yükümlülüğünde ise o işverenin cezai sorumluluğu cihetine gidilmelidir. Başka bir ifadeyle sorumluluğun tespiti açısından kanunda belirtilen yükümlü kişilerin yükümlülükleri ile meydana gelen netice arasında bir illiyet bağının olup olmadığı araştırılarak sonuca gidilmelidir(9).

IV- SONUÇ

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlem-

lemlerinin alınması zorunluluğu, işverenin gözetme borcunun kapsamında yer alan başlıca yükümlülüklerinden birisidir. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınmamış olması nedeniyle işyerlerinde iş kazasının meydana gelmesinde sorumluluğu bulunan, işveren, işveren vekili veya alt işveren hakkında Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca işlem yapılmaktadır. Bu bağlamda taksirle ölüm veya yaralama suçlarının hangi işverene yöneltileceğinin ceza hukukunun temel ilkelerinden olan şahsilik prensibi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Bununla birlikte konuyla ilgili açık yasal düzenleme olmasa da ceza hukuku açısından failler bakımından müteselsil sorumluluğun söz konusu olmadığı belirtilerek,asıl işverenin, alt işveren işçilerinin uğradığı iş kazaları nedeniyle cezai sorumluluğunun doğmayacağı ileri sürülmektedir.